بهداشت روان، یعنی داشتن احساس آرامش و امنیت درون و به دور بودن از اضطراب، افسردگی و تعارض های مزمن روانی. از منظر دیگر، بهداشت روان؛ یعنی بهره مندی از سلامت ذهن و اندیشه و تفکر. درصد قابل توجهی از بیماری های جسمانی، ریشه روان شناختی دارند و بهره مندی از بهداشت روان می تواند بر سلامت جسم اثر مثبتی داشته باشد. از آن سو، سلامت جسم نیز بستر مناسبی برای رسیدن به احساس امنیت درون و سلامت ذهن و روان است.
بهداشت روانی افراد تحت تاثیر عوامل مختلفی می باشد، این عوامل را به صورت جداگانه می توان مورد مطالعه قرار داد، ولی در واقع این موضوع چند وجهی متاثر از یکدیگر می باشند. بدین معنی که افراد به علت شرایط محیطی یا عوامل فردی تعادل و آرامش روحی خود را از دست می دهند، هر چه شدت این عوامل بیشتر باشد، تاثیر و تهدیدش نیز بیشتر خواهد بود. عواملی مانند: “عدم برآورده شدن نیازهای اولیه، ناکامی، استرس، یادگیری، مسائل اجتماعی و رسانه های جمعی و… از عمده ترین تاثیرگذاران بر بهداشت روانی می باشند.
سه اصل اساسی سلامت روان
۱– آرامش
بدون تردید آرامش اولین شرط روان سالم است و در سایه آن می‌توان به شکل متعادلی به سایر امور زندگی و پیشرفت هم رسید. البته منظور از آرامش، آرامش نسبی و نداشتن دغدغه‌های متعدد و گاه فلج‌کننده است.
البته در دنیای امروز، هیچ‌کس بدون دغدغه و گرفتاری نیست، اما نکته مهم این است که فرد بتواند به درستی شرایط را ارزیابی و برای رفع و کاهش این نگرانی‌ها اقدام کند و در صورتی هم که مشکلات قابل حل نیستند به‌گونه‌ای با آنها کنار بیاید، نه اینکه گرفتاری‌ها، عملکرد و زندگی او را تحت‌تاثیر قرار دهند و باعث سلب آرامش از او شوند.
۲– مدیریت هیجان
از دیگر ویژگی‌های مهم سلامت روان، توانایی کنترل و بروز مناسب احساسات و هیجان‌ها است. بروز احساسات باید به‌گونه‌ای باشد که از یک طرف فرد نخواهد احساس‌هایش را سرکوب کند و از طرف دیگر، مهارگسیخته آنها را بروز ندهد.
۳- شناخت
یکی دیگر از خصوصیات ذهن سالم، شناخت است. منظور از شناخت، مجموعه‌ای از توانایی‌های مغز شامل هوشیاری، توجه و تمرکز، حافظه، زبان و… است که هر فردی با توجه به شرایط خود از آن بهره‌مند است. سالم بودن این توانایی‌ها تامین‌کننده و نشانگر بخشی از سلامت روان ما هستند.
بخشی از مهم ترین فعالیت های اجرایی که مشاوران می توانند درتأمین بهداشت روانی دانش آموزان انجام دهند عبارت است از:
۱- شناخت محدودیت های روانی وفیزیکی خود ودیگران.
۲- ایجاد ارتباط صحیح واصولی بین دانش آموزان واولیاء مدرسه.
۳- فراهم آوردن فرصت مناسب برای دانش آموزان به منظور خودشناسی ویادگیری روش های حل مسئله وتصمیم گیر
۴- مصاحبه های فردی برای شناخت مشکلات روانی دانش آموزان وراهنمایی آن ها
۵- برگزاری جلسات مشاوره فردی وگروهی با دانش آموزانی که مشکلات تحصیلی و خانوادگی وشخصی دارند
۶- تشویق دانش آموزان به همکاری های اجتماعی
۷- همکاری با انجمن اولیای مدرسه به منظور تحقق اهداف بهداشت روانی
۸- ایجاد هماهنگی بین فعالیت های خانه ومدرسه به منظور بهبود وضعیت تحصیلی ورفتاری دانش آموزان
۹- برگزاری جلسات مستمر بحث وگفتگو با دانش آموزان و تلاش در جهت حل مسائل ومشکلات آنان
۱۰- تشکیل جلسات مشاوره با خانواده ویاری دادن والدین برای رفع مشکلات دانش آموزان به شیوه ای درست
۱۱- کمک به دانش آموزان در درک و شناخت توانایی هااستعدادها ی خود، برای یک برنامه ریزی درست تا قادربه تصمیمات آگاهانه ومعقول گردند
۱۲- ارزیابی نیازها وبرسی مشکلات دانش آموزان در زمینه مسائل شخصی، خانوادگی، اجتماعی،تحصیلی، اخلاقی و انضباطی
۱۳- تنظیم واجرای برنامه های آموزشی در زمینه های رشد و پیشگیری ودرمان مشکلات
۱۴- همکاری با معلمان وکمک به آن ها در حل و فصل مشکلات دانش آموزان وشرکت در جلسات شورای مدرسه